ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΕΥ ΖΩΩΝ: Μαθαίνοντας να ζούμε με τα ζώα – Δράσεις για την ευαισθητοποίηση παιδιών, γονιών και εκπαιδευτικών απέναντι στα ζώα συντροφιάς

Έρευνες (π.χ. Barker & Dawson, 1998^. Dale & Morton, 2006) έχουν δείξει ότι οι καθημερινές εμπειρίες των ανθρώπων από την επαφή και την εμπλοκή τους με τα ζώα λειτουργούν υποστηρικτικά προς τη μάθηση, στη κοινωνικο-συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη, και γενικά συμβάλλουν στη σωματική και πνευματική υγεία, από τα πρώτα χρόνια της ζωής έως και την τρίτη ηλικία. 

Ο σκοπός του προγράμματος με τίτλο: «Μαθαίνοντας να ζούμε με τα ζώα: Δράσεις για την ευαισθητοποίηση παιδιών, γονιών και εκπαιδευτικών απέναντι στα ζώα συντροφιάς» είναι διττός: 

1. Η διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των μικρών μαθητών/τριών, των γονιών και των εκπαιδευτικών για τα ζώα συντροφιάς  πριν και μετά από την εφαρμογή προγράμματος. 
2. Η κατάρτιση επιστημονικού – εκπαιδευτικού προγράμματος με στόχο οι προαναφερθείσες ομάδες: α) να έρθουν σε επαφή με νέα γνώση αναφορικά με τη διαμόρφωση στάσεων, αξιών και προσδοκώμενων συμπεριφορών απέναντι στα ζώα και 2) να  αναγνωρίσουν τα οφέλη της αλληλεπίδρασης με τα ζώα,  με απώτερο στόχο τη μείωση του άγχους των μαθητών,  των γονιών και των εκπαιδευτικών αναφορικά με την ασφάλειά τους. 

Συνεπώς, μέσα από το παρόν ερευνητικό-εκπαιδευτικό πρόγραμμα επιχειρούμε να ανιχνεύσουμε στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στα ζώα συντροφιάς από διάφορες ομάδες (παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς) και να εφαρμόσουμε σε συνεργασία με τους/τις εκπαιδευτικούς ένα εκπαιδευτικό  πρόγραμμα για την ευαισθητοποίηση των παιδιών απέναντι στα ζώα συντροφιάς, εγχείρημα που δεν έχει στο παρελθόν πραγματοποιηθεί στον Ελλαδικό χώρο, ούτε έχει εντοπιστεί στη διεθνή βιβλιογραφία, και ως εκ τούτου αναδύεται και η αναγκαιότητα του παρόντος.  

Μεθοδολογία

Σκοπός της έρευνας (ερευνητικό μέρος)

Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι η διερεύνηση των στάσεων και αντιλήψεων των μικρών μαθητών/τριών και των γονέων για τα ζώα συντροφιάς, καθώς και των γονιών εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, πριν και μετά την παρέμβαση-εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος.

Εργαλεία

Τα ερευνητικά εργαλεία αποτελούν τη  νέα έκδοση κλιμάκων που έχουν χορηγηθεί κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019 στις τρεις ομάδες της μελέτης (παιδιά 4-7 ετών, γονείς, εκπαιδευτικούς). Στη νέα μορφή των κλιμάκων έχουν διατυπωθεί οι παράγοντες/συνιστώσες, έχουν οριστικοποιηθεί (για παιδιά 4-7 ετών, για γονείς και για εκπαιδευτικούς), και έχουν βρεθεί τα ψυχομετρικά χαρακτηριστικά τους.

Επιπλέον με τη νεότερη έκδοση των κλιμάκων θα διερευνηθούν πιθανές σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ στάσεων γονιών και παιδιών. Τέλος, μετά την παρέμβαση-εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος, οι κλίμακες θα επαναχορηγηθούν, προκειμένου να διερευνηθεί η αλλαγή στάσεων μαθητών, γονιών και εκπαιδευτικών. 

Διαδικασία 

Πριν από τη διεξαγωγή της μελέτης θα ενημερώνονται οι γονείς των παιδιών σχετικά με το σκοπό της έρευνάς μας και θα συμπληρώνουν μια φόρμα συναίνεσης, όπου θα αναγράφεται ότι επιθυμούν να συμμετέχει το παιδί τους σε αυτήν καθώς και μια φόρμα συναίνεσης, που θα αναγράφεται ότι επιθυμούν να συμμετέχουν και οι ίδιοι στην έρευνα. Σε κάθε περίπτωση θα μπορούν οι ίδιοι ή τα παιδιά τους να μην συμμετέχουν από κάποιο σημείο και μετά στην έρευνα, αν για κάποιον λόγο δεν το επιθυμούν πια.  Αφότου ολοκληρωθεί η ενημέρωση των γονιών και εξασφαλιστεί η συναίνεσή τους, θα χορηγείται η κλίμακα στα παιδιά και θα δίνεται και στους ίδιους η κλίμακα που τους αφορά προς συμπλήρωση. Με τη μέθοδο των δομημένων ερωτηματολογίων θα συλλεχθούν τα δημογραφικά στοιχεία κάθε παιδιού, γονιού και εκπαιδευτικού. Το ερωτηματολόγιο των γονιών και των εκπαιδευτικών θα συμπληρώνεται από τους ίδιους. Το ερωτηματολόγιο των παιδιών θα συμπληρώνεται από τα μέλη της επιστημονικής ομάδας του προγράμματος ή από άτομα που έχουν επιμορφωθεί σχετικά, τα στοιχεία των οποίων θα έχουν γνωστοποιηθεί νωρίτερα στους εκπαιδευτικούς. Η συμπλήρωση του από γονείς και εκπαιδευτικούς απαιτεί περίπου 20΄ και από τα παιδιά 15΄. 

Στατιστικές αναλύσεις

Έχουν πραγματοποιηθεί διερευνητικές παραγοντικές αναλύσεις  και έχουν βρεθεί οι λανθάνοντες παράγοντες των κλιμάκων.  Ειδικότερα, για την κλίμακα των μαθητών θα έχει χρησιμοποιηθεί παραγοντική ανάλυση για δυαδικές απαντήσεις. 

Επιπλέον, θα χρησιμοποιηθούν μοντέλα ανάλυσης συνδιακύμανσης για την εύρεση πιθανών σχέσεων αλληλεπίδρασης μεταξύ των παραγόντων με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά του δείγματος ως επιπλέον επεξηγηματικές μεταβλητές. Επιπρόσθετα, θα χρησιμοποιηθούν μοντέλα ανάλυσης διακύμανσης για επαναλαμβανόμενες μετρήσεις προκειμένου να εξετασθεί η αλλαγή στάσεων μαθητών, γονιών και εκπαιδευτικών μετά από την παρέμβαση/εφαρμογή του εκπαιδευτικού προγράμματος. 

Με βάση τα δεδομένα που έχουν προκύψει από το ερευνητικό μέρος, έχει καταρτιστεί ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα, μέσα από τις δράσεις του οποίου επιδιώκεται, τόσο τα παιδιά και οι γονείς τους,  όσο και οι εκπαιδευτικοί, να έρθουν σε επαφή με νέα γνώση αναφορικά με τη διαμόρφωση στάσεων, αξιών και προσδοκώμενων συμπεριφορών απέναντι στα ζώα. Σχετικές εργασίες βρίσκονται υπό δημοσίευση.

Το παρόν πρόγραμμα  υιοθετεί τη μεθοδολογία της  Μάθησης  βάσει Έργου και  του Εκπαιδευτικού δράματος. 

Το πρόγραμμα μπορεί να διαρκέσει 8 εβδομάδες, ανάλογα πάντα με τις ανάγκες και το ενδιαφέρον παιδιών και διδασκόντων. Επίσης  μπορεί να ενταχθεί στις ακόλουθες θεματικές ενότητες των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων:

• 1^η Θεματική ενότητα: «Φροντίζω το περιβάλλον»
• 2^η Θεματική ενότητα «Δημιουργώ και Καινοτομώ»
• 3^η Θεματική ενότητα «Ενδιαφέρομαι και Ενεργώ»
• 4^η Θεματική ενότητα «Ζω καλύτερα – Ευ ζην»

Η ομάδα συντονισμού του προγράμματος προτίθεται να υποστηρίξει τα νηπιαγωγεία που θα λάβουν μέρος στο πρόγραμμα παρέχοντας:

(α) πληροφοριακό υλικό-δραστηριότητες όποια χρονική στιγμή μέσα στο σχολικό έτος αποφασίσουν να υλοποιήσουν το πρόγραμμα, εφόσον το έχουν επιλέξει, ενώ στη συνέχεια θα υπάρξει η δυνατότητα εκπαιδευτικοί, γονείς, παιδιά να αυτενεργήσουν πλήρως και να δομήσουν δικές τους δραστηριότητες, 

(β) καθοδήγηση, συμβουλές και απαντήσεις σε ερωτήματα και απορίες που μπορεί να έχουν οι εκπαιδευτικοί μέσω πλατφόρμας και

(γ) διαδικτυακές και δια ζώσης υποστηρικτικές συναντήσεις, εκτός ωραρίου λειτουργίας των νηπιαγωγείων, προαιρετικά, και εφόσον ζητηθεί από τις/τους εκπαιδευτικούς που θα συμμετάσχουν.

(δ) Διοργάνωση Συμποσίου το Μάιο του 2023 με συμμετοχή εκπαιδευτικών (παρακολούθηση ή/και προφορική ανακοίνωση επιλεγμένων εργασιών).

Συνοψίζοντας, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να υλοποιήσουν μέρος ή όλων των προτεινόμενων εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων οι οποίες θα αποτελούν δομημένες δράσεις, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις των Εργαστηρίων Δεξιοτήτων σε συνάρτηση και με τους στόχους του προγράμματος. Οι εκπαιδευτικές αυτές δραστηριότητες στοχεύουν, με τη χρήση διαφόρων τεχνικών και μεθόδων, στην ολόπλευρη  ανάπτυξη των παιδιών, όπου επιδιώκεται αφενός οι μαθητές  να διαχειριστούν πληροφορίες, να συνεργαστούν, να επικοινωνήσουν, να αναπτύξουν δημιουργικότητα και υπευθυνότητα αναλαμβάνοντας ρόλους και ευθύνες και αφετέρου οι εκπαιδευτικοί να αλληλεπιδράσουν με τα παιδιά για τα υπό διερεύνηση θέματα με το δικό τους τρόπο. Οι νέες τεχνολογίες και η δημιουργία κοινότητας μάθησης θα βοηθήσουν, ώστε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας  και οι εκπαιδευτικοί τους να βρίσκονται σε διαρκή επαφή μεταξύ τους, να ανταλλάσσουν απόψεις, να θέσουν κοινούς στόχους, να υλοποιήσουν κοινές δραστηριότητες,  να επεξεργαστούν και να παρουσιάσουν τις πληροφορίες και να καταλήξουν στην υιοθέτηση θετικών στάσεων για τη συνύπαρξή τους με τα ζώα.

Οι δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν για τα παιδιά θα στοχεύουν να καλύψουν τους ακόλουθους άξονες: 

1. Ευθύνη απέναντι στα ζώα 
2. Νομική συμπεριφορά απέναντι στα ζώα
3. Μαθαίνω από και για τα ζώα 
4. Θετικές στάσεις και αλληλεπίδραση με τα ζώα
5. Αρνητικές στάσεις και κακοποίηση των ζώων
6. Γονική επιρροή στα παιδιά σχετικά με τα ζώα
7. Παραβατική συμπεριφορά / εγκληματικότητα εναντίον των ζώων
8. Στερεότυπα κατά των ζώων

Οι δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν για τους εκπαιδευτικούς θα στοχεύουν να καλύψουν τους ακόλουθους άξονες: 

1. Λανθασμένες αντιλήψεις για τα ζώα ράτσας
2. Θετικές αντιλήψεις και αλληλεπίδραση με τα ζώα
3. Βιαιότητα απέναντι  στα ζώα συντροφιάς
4. Στερεότυπα για τα ζώα συντροφιάς

Οι δραστηριότητες που θα υλοποιηθούν για τους γονείς θα στοχεύουν να καλύψουν τους ακόλουθους άξονες: 

1. Θετικές αντιλήψεις και αλληλεπίδραση με τα ζώα
2. Ευθύνη απέναντι στα ζώα
3. Παραβατικότητα απέναντι στα ζώα
4. Βιαιότητα απέναντι  στα ζώα συντροφιάς
5. Στερεότυπα κατά των ζώων